Waarom fouten maken de sterkste vorm van leren is
"Fouten zijn van goud" en "van knoeien ga je groeien". 't Zijn spreuken die onze kast sieren. En waar met de regelmaat van de klok naar wordt verwezen. Zeker nu onze woonkamer is omgevormd tot corona-leslokaal. Want bij onze kinderen komt het vastdenken ("fixed mindset") wel eens piepen... Vaak zelfs... Vanuit hun hoogbegaafdheid hebben ze namelijk nooit geleerd hoe het is om niet alles van de eerste keer te kunnen. Ze hebben niet geleerd dat leren moeite kost. En dat fouten maken bij dat leerproces hoort. En dat resulteert dan in roepen, weglopen of weigeren (dé angstreflexen van de mens: freeze, flight, fight). Ook een toppertje: de schuld op een ander steken (de juf was niet duidelijk, mijn zus maakt te veel lawaai,...). Occasioneel stampen, krabben of bijten. Nog wat beschuldigingen (mama ik haat jou, jij kan mij niet verplichten,...). Jep, dagelijkse kost ten huize Vuurvlieg.
Daarom in deze blog: 5 tips om om te gaan met je hoogbegaafde vastdenkertjes!
TIP#1 Wees begripvol
"Ik merk dat dit wat met je doet. Dat is oké."
Veel hoogbegaafde kinderen liggen 99% van de tijd in hun 'hangmat'. Sommigen gewoon altijd. Alles lukt vanzelf, en wat niet vanzelf lukt gaan ze uit de weg of ze muizen er (met zeer overtuigende argumenten) van onderuit. Wanneer er dan toch eens iets op hun pad verschijnt dat moeilijk is (lees: dat enige moeite vergt) dan zorgt dat voor heel wat emoties: angst, boosheid, verdriet,... En dat is oké. Die emoties willen je iets vertellen en hebben bestaansrecht. (Ik verwijs al eens naar de film Inside Out waar dat op een prachtige manier wordt duidelijk gemaakt) Wat niet oké is, is om vervolgens weer te kiezen voor het veilige pad.
TIP#2 Zet door
"Toch verwacht ik dat je probeert."
Wees dus begripvol voor wat ze voelen, en vervolgens kordaat in de verwachtingen. Want het is niet omdat iets ongemakkelijk is, dat het niet hoeft te gebeuren. Integendeel. Het is maar buiten de comfortzone dat er kan geleerd worden, dat nieuwe dingen worden ontdekt. Blijf dus je boodschap herhalen. En peil ook naar wat je kind nodig heeft om de volgende stap te zetten.
TIP#3 Maak de stapjes klein
"Laat ons al eens beginnen met een pen te nemen.'"
Een berg beklim je niet op één dag tijd. Dat doe je beetje bij beetje. Zo is het ook met moeilijke opdrachten, of met taken die er 'groot' of 'veel' uitzien. Er is echter altijd wel een eerste stap die kan gezet worden. Een pen nemen. Een bladje papier nemen. De opgave samen eens lezen en proberen te begrijpen wat er wordt gevraagd. Een voorbeeldoefening bekijken. En kijk, we zijn eigenlijk al bezig zonder dat we het goed en wel beseffen!
TIP#4 Neem het (en jezelf) niet al te serieus
"Hmmm, dat is niet helemaal juist. We proberen het nog eens."
Edison ontdekte eerst een heleboel manieren waarop de gloeilamp NIET brandde. Wanneer je kind dus een fout maakt, is dat niet erg. Nee, het is zelfs goed, want het heeft hierdoor waardevolle info verworven. Feliciteer hem/haar, bekijk samen wat er gebeurde, vergelijk nog eens met het voorbeeld of de opgave, en beslis dan samen dat dit niet de juiste manier was en dat er op zoek moet gegaan worden naar een andere manier. Humor helpt daarbij vaak. Niet lachen met de fout natuurlijk (want daar zijn HB'ers vaak extra gevoelig voor), maar lachen met de absurditeit. 'Grote', dat is geen werkwoord want stel je voor dat je zou zeggen: "ik grote, jij grote, hij grote". En 'drol' is ook geen werkwoord ("ik drol, jij drolt"?) - altijd lachen geblazen voor een 9-jarige ;)
TIP#5 Vier successen
"Wauw, hier is het je gelukt omdat je bent blijven doorzetten! Kom, we proberen nog eens!"
Door veel te proberen, komt het juiste antwoord ooit wel eens in zicht. En dat mag gevierd worden! Focus daarbij niet te veel op het resultaat, maar wel op het feit dat het doorzetten, het fouten maken en het proberen ervoor gezorgd heeft dat het juiste antwoord is gevonden. En: als iets één keer is gelukt, dat lukt het misschien nog eens. Probeer het samen!
En last but not least (TIP#6): geef zelf het goede voorbeeld! Omarm fouten, deel ze met je kinderen! Vertel hen dat leren niet gemakkelijk mag zijn, en dat fouten maken moet. Stuntel, struikel, haper en klooi. Moedig je kinderen (en jezelf) aan om buiten die comfortzone te gaan. En geniet van het leren dat daaruit volgt.
Want, van knoeien ga je groeien. En fouten zijn van goud.